De vernietiging van de Homo Sapiens door de Homo Spectator

De homo sapiens (de wijze mens) is op sterven na dood.

Wijs en verstandig zijn vereist twee zaken:
1. Deelnemen aan het leven (ervaring)
2. Een moreel kompas (leiding door hogere waarden)

1) Maar steeds meer mensen zijn gestopt met deelnemen aan het leven.
Ze kijken vooral.

En ze kijken niet eens naar het leven zelf, ze kijken naar het scherm in hun hand.

Veranderd van actieve deelnemer in digitale toeschouwer.

Deelnemen aan een potje voetbal is een actieve ervaring.
Maar we zitten niet eens meer zij-aan-zij op de tribune.
We zitten alleen op de bank. Kijkend naar een scherm.

Kijkend naar anderen die deelnemer aan het leven.
En steeds meer kijkend naar anderen die doen alsof ze deelnemen aan het leven.

Als je leest ben je actief.
Zodra je je aandacht verliest, stopt het lezen.

Kijken naar een scherm is volledig passief.
Als je je aandacht verliest, kun je gewoon door blijven kijken.

Deelnemen zet aan tot denken en zelfreflectie.
Toeschouwen voorkomt denken en er is überhaupt geen ervaring om op te reflecteren.

2) Onze Europese Traditie is gebouwd op hogere normen en waarden enerzijds en een hogere God anderzijds.
In onze moderne samenleving (die meer een naast-elkaar-leving is geworden) is deze hogere leiding komen te vervallen.

God is dood.
En het doel van het leven is niet om een goed mens te worden die een zinvol leven leeft, maar om zoveel mogelijk persoonlijke behoeften te bevredigen.
“Ik” is de nieuwe God.

En als “Ik” God is, dan is het niet meer dan logisch dat de persoonlijke driften leidend zijn.
“Ik” is immers het hoogste.

En als “Ik” het hoogste is, moet “de rest” zich dus aanpassen aan “Ik”.

Met als gevolg “politiek leiders” in de tweede kamer die de steeds groter wordende groep mensen vertegenwoordigen die beledigd en verontwaardigd door het leven gaan. Eisend en krijsend dat de wereld zich aanpast aan hun tere zieltjes.

Met censuur en cancel-culture als gereedschap.

Wat wordt gecensureerd en gecanceld?

Alles dat vervelend is voor “Ik”.
En met zoveel goddelijke ikjes, is vrijwel alles wel vervelend voor een godje.
Dus wordt steeds meer gecensureerd. Wordt steeds meer gecanceld. Hebben we steeds meer gillende godjes.

En verliezen we steeds meer van onze menselijkheid.
Verliezen we steeds meer van dat wat ons een samenleving maakt: acceptatie van onze verschillen.

Ikzelf denk dat het een verloren zaak is.
Of specifieker: Ik denk dat we eerst werkelijk alles moeten verliezen, voordat er weer voldoende besef en draagvlak komt voor natuurlijk leven en de bijbehorende verantwoordelijkheid en vrijheid.

Maar nou ben ik soms een beetje een zwartdenker.
Dus tegen beter weten in hier vier dingen die we kunnen doen om weer homo sapiens te worden:

1. Ga meer naar buiten.
Neem deel. Leef wat voordat je doodgaat. Zit maximaal 1 uur per dag op je telefoon. Ga op een groepssport. Neem wat gecalculeerde risico’s.

2. Schrijf en lees.
Je ordent je gedachten. Je leert na te denken over abstracte zaken zoals zingeving, weerbaarheid en vrijheid die lastig in beelden te vatten zijn.

3. Pak verantwoordelijkheid voor je emoties
Ooit was dit logisch. Nu niet meer.

4. Geloof in iets groters dan jijzelf
Zo voorkom je ten eerste dat je een gillend godje wordt.
Ten tweede geeft het hoop in duistere tijden. Want als jij het even niet weet, geloof je gelukkig nog in die grotere macht.
Ten derde zul je dan ontdekken dat er meer mensen zijn die in hetzelfde geloven. Dan kunnen we samen geloven.

En dat kunnen we wel gebruiken.